Bài viết
8+ Dấu hiệu sớm của bệnh ung thư bạn có thể nhận biết
Giới thiệu về tầm quan trọng của việc phát hiện sớm ung thư
Ung thư vẫn luôn là một trong những căn bệnh gây tử vong hàng đầu tại Việt Nam và trên toàn thế giới. Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm Việt Nam có khoảng 165.000 ca mắc mới và hơn 115.000 ca tử vong do ung thư. Những con số này thực sự đáng báo động và cho thấy mức độ nghiêm trọng của căn bệnh này.
Bài viết này sẽ giới thiệu 8+ dấu hiệu sớm của bệnh ung thư mà bạn có thể tự nhận biết, đồng thời chia sẻ những biện pháp phòng ngừa hiệu quả, trong đó có giải pháp từ máy lọc nước ion kiềm NYK – người bạn đồng hành đáng tin cậy trên hành trình bảo vệ sức khỏe của bạn.
Dấu hiệu #1: Thay đổi bất thường về cân nặng
Sự thay đổi đột ngột về cân nặng mà không rõ nguyên nhân là một trong những dấu hiệu cảnh báo sớm của nhiều loại ung thư. Điều này bao gồm cả việc giảm cân không chủ ý và tăng cân bất thường.
Giảm cân không chủ ý
Giảm hơn 5% trọng lượng cơ thể trong vòng 6-12 tháng mà không thay đổi chế độ ăn uống hay tập luyện là dấu hiệu cần được lưu tâm. Đặc biệt, đây có thể là dấu hiệu của các loại ung thư như:
- Ung thư dạ dày
- Ung thư tụy
- Ung thư thực quản
- Ung thư phổi
- Ung thư máu
Nguyên nhân của hiện tượng này là do các tế bào ung thư tiêu thụ nhiều năng lượng để phát triển, đồng thời các khối u có thể làm thay đổi cách cơ thể chuyển hóa thức ăn thành năng lượng.
Tăng cân bất thường
Mặc dù ít phổ biến hơn, nhưng tăng cân đột ngột cũng có thể là dấu hiệu của một số loại ung thư như:
- Ung thư buồng trứng
- Ung thư tuyến thượng thận
- Một số loại u não
Sự tăng cân này thường do tích tụ dịch (phù) hoặc rối loạn nội tiết tố do khối u gây ra.
Lưu ý quan trọng: Thay đổi cân nặng có thể do nhiều nguyên nhân khác như stress, rối loạn tuyến giáp, thay đổi chế độ ăn uống. Tuy nhiên, nếu bạn giảm hơn 5kg trong vòng vài tháng mà không có lý do rõ ràng, hãy đến gặp bác sĩ để kiểm tra.
Dấu hiệu #2: Mệt mỏi kéo dài không rõ nguyên nhân
Mệt mỏi là triệu chứng phổ biến của nhiều vấn đề sức khỏe, nhưng khi nó kéo dài và không thuyên giảm dù đã nghỉ ngơi đầy đủ, đây có thể là dấu hiệu của bệnh ung thư. Đặc biệt, mệt mỏi do ung thư thường:
- Kéo dài hơn 2 tuần mà không có dấu hiệu cải thiện
- Không giảm khi nghỉ ngơi
- Ảnh hưởng nghiêm trọng đến các hoạt động hàng ngày
- Xuất hiện cùng với các triệu chứng khác như sốt nhẹ, đau nhức
Mệt mỏi kéo dài có thể là dấu hiệu của nhiều loại ung thư, bao gồm:
- Ung thư máu
- Ung thư đại trực tràng
- Ung thư dạ dày
- Ung thư vú
- Ung thư phổi
Nguyên nhân của mệt mỏi trong ung thư rất đa dạng, từ sự thiếu máu do khối u gây ra, đến việc hệ miễn dịch phải hoạt động quá tải để chống lại các tế bào ung thư, hoặc do các chất độc tố từ khối u tiết ra.
Phân biệt mệt mỏi thông thường và mệt mỏi do ung thư
| Mệt mỏi thông thường | Mệt mỏi có thể do ung thư |
| Thuyên giảm sau khi nghỉ ngơi | Không cải thiện dù đã nghỉ ngơi đầy đủ |
| Có nguyên nhân rõ ràng (làm việc quá sức, thiếu ngủ) | Không rõ nguyên nhân |
| Thường kéo dài vài ngày | Kéo dài nhiều tuần hoặc tháng |
| Ít ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống | Ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống hàng ngày |
Dấu hiệu #3: Đau kéo dài và không thuyên giảm
Đau là một cơ chế tự vệ của cơ thể, nhưng khi cơn đau kéo dài, không thuyên giảm và không có nguyên nhân rõ ràng, đây có thể là dấu hiệu của bệnh ung thư. Các dạng đau cần đặc biệt chú ý bao gồm:
Đau đầu kéo dài
Đau đầu kéo dài, đặc biệt là đau đầu buổi sáng khi vừa thức dậy, kèm theo buồn nôn và mờ mắt, có thể là dấu hiệu của u não. Nhìn chung, đau đầu do u não thường:
- Trở nên nghiêm trọng hơn vào buổi sáng
- Kèm theo các triệu chứng thần kinh (chóng mặt, mất thăng bằng)
- Không đáp ứng với thuốc giảm đau thông thường
Đau xương và đau khớp
Đau xương và đau khớp, đặc biệt là đau vào ban đêm hoặc khi nghỉ ngơi, có thể là dấu hiệu của:
- Ung thư xương
- Ung thư tủy xương
- Di căn xương từ các loại ung thư khác (vú, phổi, tuyến tiền liệt)
Đau bụng và đau lưng
Đau bụng và đau lưng kéo dài có thể liên quan đến:
- Ung thư tụy
- Ung thư gan
- Ung thư thận
- Ung thư buồng trứng (ở nữ)
- Ung thư đại trực tràng
Điều quan trọng cần nhớ: Không phải tất cả các cơn đau đều liên quan đến ung thư. Tuy nhiên, nếu bạn gặp phải cơn đau mới xuất hiện và kéo dài trên 2 tuần, đặc biệt là đau không liên quan đến chấn thương hoặc không thuyên giảm với thuốc giảm đau thông thường, hãy đi khám ngay.
Dấu hiệu #4: Thay đổi trên da
Da là cơ quan lớn nhất của cơ thể và thường phản ánh tình trạng sức khỏe tổng thể. Những thay đổi bất thường trên da có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm của nhiều loại ung thư, không chỉ ung thư da.
Những thay đổi cần chú ý
- Nốt ruồi thay đổi
- Tuân theo quy tắc ABCDE khi kiểm tra nốt ruồi:
- Asymmetry (Bất đối xứng): Nốt ruồi có hình dạng không đều
- Border (Viền): Viền không đều, mờ hoặc gồ ghề
- Color (Màu sắc): Màu sắc không đồng nhất hoặc thay đổi
- Diameter (Đường kính): Lớn hơn 6mm (khoảng bằng đầu tẩy bút chì)
- Evolving (Tiến triển): Thay đổi về kích thước, hình dạng hoặc màu sắc
- Tuân theo quy tắc ABCDE khi kiểm tra nốt ruồi:
- Vết thương không lành
- Vết thương tồn tại trên 4 tuần mà không có dấu hiệu lành
- Thường xuất hiện ở vùng da tiếp xúc nhiều với ánh nắng mặt trời
- Vàng da và vàng mắt
- Có thể là dấu hiệu của ung thư gan hoặc ung thư tụy
- Thường kèm theo nước tiểu sẫm màu và phân nhạt màu
- Tăng sắc tố da
- Sạm da không rõ nguyên nhân
- Xuất hiện các vết đen nhỏ trên môi, lòng bàn tay, bàn chân
- Đỏ da và viêm da kéo dài
- Đặc biệt ở vùng ngực, có thể là dấu hiệu của ung thư vú dạng viêm
- Da trông giống như vỏ cam (lỗ chân lông lõm xuống)
Các loại ung thư thường liên quan đến thay đổi trên da
- Ung thư da (melanoma, ung thư tế bào đáy, ung thư tế bào vảy)
- Ung thư vú dạng viêm
- Ung thư gan
- Ung thư tụy
- Một số loại ung thư máu
Lời khuyên: Thực hiện kiểm tra da hàng tháng tại nhà và khám da chuyên khoa 1-2 năm/lần, đặc biệt nếu bạn có tiền sử gia đình bị ung thư da hoặc thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.
Dấu hiệu #5: Thay đổi trong thói quen đi vệ sinh
Những thay đổi kéo dài trong thói quen đi vệ sinh có thể là dấu hiệu cảnh báo của nhiều loại ung thư, đặc biệt là các bệnh ung thư liên quan đến hệ tiêu hóa và hệ sinh dục – tiết niệu.
Thay đổi trong đại tiện
- Máu trong phân
- Phân có màu đỏ tươi hoặc đen như hắc ín
- Có thể là dấu hiệu của ung thư đại trực tràng, ung thư dạ dày
- Thay đổi tần suất
- Táo bón hoặc tiêu chảy kéo dài trên 2 tuần
- Cảm giác đi đại tiện không hết
- Thay đổi hình dạng phân
- Phân có đường kính nhỏ hơn bình thường (như bút chì)
- Phân dẹt, hình dải
Thay đổi trong tiểu tiện
- Máu trong nước tiểu
- Nước tiểu có màu hồng, đỏ hoặc nâu đỏ
- Có thể là dấu hiệu của ung thư bàng quang, ung thư thận
- Khó khăn khi đi tiểu
- Khó bắt đầu hoặc duy trì dòng nước tiểu
- Cảm giác bàng quang không rỗng sau khi đi tiểu
- Đặc biệt phổ biến trong ung thư tuyến tiền liệt ở nam giới
- Tăng tần suất đi tiểu
- Đi tiểu nhiều lần hơn bình thường, đặc biệt vào ban đêm
- Đau hoặc nóng rát khi đi tiểu kéo dài
Bảng so sánh các thay đổi đáng lo ngại và không đáng lo ngại
| Thay đổi không đáng lo ngại | Thay đổi đáng lo ngại |
| Tiêu chảy nhẹ do thức ăn kéo dài 1-2 ngày | Tiêu chảy hoặc táo bón kéo dài trên 2 tuần |
| Phân có màu đỏ nhạt do ăn thực phẩm có màu đỏ (củ dền, dâu) | Phân có máu đỏ tươi hoặc đen như hắc ín |
| Tăng tần suất đi tiểu do uống nhiều nước | Đi tiểu đau, khó khăn, có máu |
| Tiểu đêm 1 lần | Tiểu đêm nhiều lần và có xu hướng tăng dần |
Quan trọng: Nếu bạn trên 50 tuổi hoặc có tiền sử gia đình mắc các bệnh ung thư đường tiêu hóa, hãy kiểm tra sàng lọc ung thư đại trực tràng định kỳ, ngay cả khi không có triệu chứng.
Dấu hiệu #6: Nốt cục bất thường trên cơ thể
Sự xuất hiện của các nốt cục mới hoặc sưng bất thường trên cơ thể có thể là dấu hiệu cảnh báo của nhiều loại ung thư. Đặc biệt cần chú ý khi các nốt cục này:
- Phát triển nhanh
- Không đau hoặc chỉ đau khi chạm vào
- Cứng, không di chuyển dưới da khi chạm vào
- Tồn tại trên 3 tuần
Vị trí nốt cục và các loại ung thư liên quan
1. Vú
Nốt cục ở vú có thể là dấu hiệu của ung thư vú. Cần đặc biệt chú ý nếu nốt cục:
- Không di chuyển dưới da
- Có cảm giác cứng
- Không đau khi chạm
- Kèm theo các thay đổi khác như lõm da, thay đổi hình dạng núm vú
Lưu ý cho phụ nữ: Thực hiện tự khám vú hàng tháng, tốt nhất là 3-5 ngày sau khi kết thúc kỳ kinh nguyệt. Phụ nữ trên 40 tuổi nên chụp X-quang vú (mammogram) định kỳ.
2. Cổ, nách và bẹn
Sưng hạch bạch huyết ở những vùng này có thể liên quan đến:
- Ung thư hạch bạch huyết (Lymphoma)
- Ung thư máu (Leukemia)
- Ung thư di căn từ các cơ quan khác
Hạch bình thường có thể sưng khi bị nhiễm trùng, nhưng hạch do ung thư thường:
- Không đau
- Cứng
- Lớn dần theo thời gian
- Tồn tại trên 2-4 tuần
3. Tinh hoàn
Nốt cục hoặc sưng ở tinh hoàn có thể là dấu hiệu của ung thư tinh hoàn. Đây là một trong những loại ung thư phổ biến nhất ở nam giới trẻ tuổi (15-35 tuổi).
Lời khuyên cho nam giới: Thực hiện tự khám tinh hoàn hàng tháng. Nếu phát hiện bất thường, hãy đi khám ngay – ung thư tinh hoàn có tỷ lệ chữa khỏi cao nếu phát hiện sớm.
4. Bụng
Khối u hoặc sưng ở bụng có thể liên quan đến:
- Ung thư buồng trứng (ở nữ)
- Ung thư gan
- Ung thư thận
- Ung thư tụy
Các khối u này thường chỉ được phát hiện khi đã phát triển lớn và có thể kèm theo các triệu chứng như:
- Đầy bụng
- Khó tiêu kéo dài
- Đau bụng
- Tăng kích thước vòng bụng
Dấu hiệu #7: Khó nuốt hoặc khó tiêu kéo dài
Khó nuốt (dysphagia) hoặc cảm giác khó tiêu kéo dài có thể là dấu hiệu của các bệnh ung thư liên quan đến hệ tiêu hóa trên. Đặc biệt cần chú ý khi:
Dấu hiệu khó nuốt đáng lo ngại
- Cảm giác thức ăn bị “mắc” ở cổ họng hoặc ngực
- Đau khi nuốt
- Khó nuốt ngày càng trầm trọng theo thời gian
- Thường nuốt dễ dàng hơn với thức ăn mềm so với thức ăn cứng
- Kèm theo ho hoặc nghẹn khi ăn uống
- Giảm cân không chủ ý
Các loại ung thư liên quan
Khó nuốt có thể là dấu hiệu của:
- Ung thư thực quản
- Ung thư họng
- Ung thư dạ dày
- Ung thư thanh quản
- Ung thư tuyến giáp
Khó tiêu kéo dài
Cảm giác khó tiêu kéo dài trên 3 tuần, đặc biệt khi:
- Không đáp ứng với thuốc điều trị
- Xuất hiện đột ngột và ngày càng trầm trọng
- Kèm theo các triệu chứng khác như buồn nôn, nôn, đau bụng
- Xảy ra mà không liên quan đến bữa ăn
Có thể là dấu hiệu của:
- Ung thư dạ dày
- Ung thư tụy
- Ung thư gan
- Ung thư đại trực tràng
Đáng chú ý: Nhiều người bỏ qua các triệu chứng này vì cho rằng đó chỉ là triệu chứng của trào ngược dạ dày hoặc loét dạ dày. Nếu các triệu chứng kéo dài trên 3 tuần hoặc không đáp ứng với thuốc điều trị, hãy đi khám ngay.
Dấu hiệu #8: Ho kéo dài hoặc thay đổi giọng nói
Ho kéo dài và thay đổi giọng nói là những dấu hiệu thường bị bỏ qua nhưng có thể liên quan đến các bệnh ung thư đường hô hấp và vùng đầu cổ.
Ho kéo dài đáng lo ngại
Ho được coi là đáng lo ngại khi:
- Kéo dài trên 3 tuần
- Không liên quan đến cảm lạnh hoặc nhiễm trùng
- Ngày càng trầm trọng theo thời gian
- Kèm theo ho ra máu (ngay cả khi chỉ là vệt máu nhỏ)
- Đi kèm với khó thở, đau ngực hoặc khàn tiếng
- Xuất hiện ở người hút thuốc hoặc từng hút thuốc
Ho kéo dài có thể là dấu hiệu của:
- Ung thư phổi
- Ung thư thanh quản
- Ung thư tuyến giáp
- Ung thư lymphoma (ảnh hưởng đến hạch bạch huyết ở ngực)
Thay đổi giọng nói
Thay đổi giọng nói, đặc biệt là khàn tiếng kéo dài, có thể là dấu hiệu của:
- Ung thư thanh quản
- Ung thư tuyến giáp
- Ung thư phổi (nếu khối u chèn ép dây thần kinh thanh quản)
Những thay đổi đáng lo ngại bao gồm:
- Khàn tiếng kéo dài trên 3 tuần
- Giọng nói trở nên yếu hơn
- Mất giọng đột ngột
- Thay đổi tông giọng
Đặc biệt lưu ý: Nếu bạn là người hút thuốc hoặc thường xuyên tiếp xúc với khói thuốc, hãy đặc biệt chú ý đến những thay đổi này và đi khám ngay khi có dấu hiệu bất thường.
Bảng so sánh ho thông thường và ho đáng lo ngại
| Ho thông thường | Ho đáng lo ngại |
| Kéo dài dưới 3 tuần | Kéo dài trên 3 tuần |
| Thường kèm theo các triệu chứng cảm lạnh | Không kèm theo triệu chứng cảm lạnh |
| Thuyên giảm dần theo thời gian | Trầm trọng hơn theo thời gian |
| Không có máu | Có thể kèm theo ho ra máu |
| Thường xảy ra vào mùa lạnh hoặc khi thay đổi thời tiết | Xảy ra không phụ thuộc thời tiết |